Zapobieganie marnowaniu żywności to jeden z kluczowych obszarów dotyczących prowadzenia sklepu w sposób odpowiedzialny. Tego wymaga od nas prawo, a także społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR). Marnowana na całym świecie żywność odpowiada za 8 proc. globalnej emisji dwutlenku węgla.[1] To także strata energii i wody. Szczególnie w obliczu wysokiej inflacji i wzrostu cen na żywność, niemarnowanie jej powinno być naszym priorytetem.

Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) to strategia zarządzania, zgodnie z którą przedsiębiorstwa uwzględniają w swojej strategii biznesowej interesy społeczne oraz aspekty środowiskowe. Koncepcja CSR zakłada maksymalizowanie pozytywnego wpływu na otoczenie, nie tylko w wymiarze gospodarczym, lecz także środowiskowym i społecznym[2]. Klienci coraz częściej oczekują podejmowania takich działań nie tylko przez duże firmy, ale również przez te lokalne.

Przeciwdziałanie marnowaniu żywności

Prowadzenie sklepu w odpowiedzialny sposób wiąże się przede wszystkim z wprowadzaniem zrównoważonej oferty, rozwijaniem odpowiedzialnej infrastruktury, a także z zapobieganiem marnowaniu żywności[3]. Dla właścicieli sklepów spożywczych, szczególnie istotne są kwestie związane z tym ostatnim obszarem, ponieważ spoczywają na nich obowiązki wynikające z Ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności.

Zjawisko marnowania żywności jest problemem globalnym o wymiarze gospodarczym, ekologicznym i społecznym. Jak szacuje FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa), na świecie marnuje się aż 30 proc. wyprodukowanej żywności, czyli w skali roku 1,3 mld ton w całym łańcuchu żywnościowym. W samej Europie to 88 mln ton[4], a w Polsce ok 9 mln ton – jesteśmy pod tym względem niechlubnym liderem w Unii Europejskiej[5]. Jak wylicza Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ok. 9 mln ton żywności marnowanej rocznie w Polsce to:

• prawie 23 mln ton dwutlenku węgla wyemitowane do atmosfery – tyle emitują wszystkie samochody osobowe w Polsce w ciąg roku;
• 1,72 mld m sześc. wody, którą marnuje się do jej wyprodukowania - to tak, jakby każdy Polak wylewał codziennie sto 1,5-litrowych butelek wody
• 250 kg żywności zmarnowanej w przeliczeniu na jednego Polaka, w Europie jest to średnio 179 kg, a w krajach afrykańskich zaledwie 10 kg na osobę

By ograniczyć marnowanie żywności, właściciele sklepów spożywczych - zgodnie z Ustawą o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności - zobowiązani są do podjęcia szeregu działań zapobiegających wyrzucaniu produktów spożywczych, w dokładnych terminach realizacji zawartych w ustawie. O jakich ważnych datach należy pamiętać, prowadząc własny biznes? Kluczowe są pierwsze cztery miesiące roku!

Styczeń – zawarcie umowy z organizacją pozarządową

Przedsiębiorcy, prowadzący własny sklep spożywczy w celu zapobiegania marnowania żywności są zobowiązani do podpisania umowy z jedną bądź kilkoma organizacjami pozarządowymi w zakresie nieodpłatnego przekazywania żywności spełniającej wymogi prawa żywnościowego, nie przeznaczonej do sprzedaży. Mogą to być produkty, które posiadają wady wyglądu lub uszkodzenia opakowania, natomiast nie mogą to być produkty przeterminowane. Nie należy przekazywać również napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%[6].

Warto wiedzieć: w przypadku wypowiedzenia umowy, sprzedawca żywności jest obowiązany zawrzeć nową umowę najpóźniej w terminie 14 dni od dnia rozwiązania się umowy wypowiedzianej, jeżeli nie jest stroną innej umowy[7].

Więcej informacji dostępnych w: Cykl podcastów dla Przedsiębiorców poświęcony przeciwdziałaniu marnowaniu żywności.

Marzec – sprawozdanie o ilości marnowanej żywności

Zgodnie z Ustawą o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności, przedsiębiorca jest zobowiązany złożyć roczne sprawozdanie do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na terenie województwa, w którym znajduje się placówka handlowa, wykazując w nim ilość zmarnowanej żywności. Na złożenie rocznego sprawozdania, właściciel sklepu ma czas do 31 marca 2023 r.[8]

Pamiętaj, aby na bieżąco dokumentować ilość jedzenia przekazywanego organizacji pozarządowej, a także tej przeznaczonej do zniszczenia jako odpady.

Kwiecień – opłaty za marnowanie żywności

Wysokość opłaty za marnowanie żywności wylicza się poprzez pomnożenie jednostkowej stawki przez masę marnowanej żywności w kilogramach. Środki pochodzące z opłat należy przekazać na konto bankowe organizacji pozarządowej, z którą sprzedawca żywności zawarł umowę. Jeżeli sprzedawca żywności zawarł umowę z więcej niż jedną organizacją pozarządową, opłatę dzieli między wszystkie organizacje proporcjonalnie do ilości odebranej przez nie żywności. Co ważne, opłaty nie ponosi się od 10 proc. masy marnowanej żywności. Przedsiębiorca jest zobowiązany uiścić tę opłatę do 30 kwietnia 2023 roku [9].

[1] https://www.gov.pl/web/rolnictwo/4xp-czyli-szanuj-zywnosc

[2] https://www.parp.gov.pl/csr

[3] W Twoim odpowiedzialnym sklepie, Grupa Eurocash, 2022.

[4]  Tamże.

[5] https://www.gov.pl/web/rolnictwo/4xp-czyli-szanuj-zywnosc

[6] https://www.gios.gov.pl/pl/gospodarka-odpadami/przeciwdzialanie-marnowaniu-zywnosci

[7] Tamże.

[8] Tamże.

[9] Tamże.