Eurocash

Jaki jest cel wprowadzenia dyrektywy plastikowej?

Ograniczenie przedostawania się plastiku do ekosystemu jest zadaniem trudnym. Jednak podejmując odpowiednie działania, można mu zapobiec. Właśnie po to, by zmniejszyć szkody związane z zanieczyszczaniem środowiska naturalnego przez tworzywa sztuczne, Unia Europejska wprowadziła tzw. dyrektywę plastikową* (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko). Jej przepisy obowiązują od 1 stycznia 2021 roku. W Polsce mają wejść w życie już niedługo, bo 3 lipca 2021 roku.

„Tworzywo sztuczne” a „produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych”

Żeby w pełni zrozumieć zapisy nowej dyrektywy, najpierw trzeba przyjrzeć się stosowanym w niej definicjom. Warto szczególnie zrozumieć, czym według Unii jest produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych? Odpowiedź można znaleźć w samej dyrektywie.

Według niej produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oznacza „produkt w całości lub częściowo wykonany z tworzyw sztucznych, który nie został przeznaczony, zaprojektowany ani wprowadzony do obrotu tak, aby osiągnąć w ramach okresu żywotności wielokrotną rotację poprzez zwrócenie go do producenta w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego był pierwotnie przeznaczony.” [1] [2]

Polecamy zwrócić uwagę na ostatnie zdanie powyższej definicji. Zgodnie z takim rozumieniem, produktami jednorazowego użytku są nie tylko np. jednorazowe kubeczki czy talerze, ale wszystkie produkty w plastikowych opakowaniach, których nie używa się po raz wtóry w tym samym celu. W tym np. szampony i plastikowe butelki po napojach – nawet, jeśli nadają się do recyklingu.

Dyrektywa plastikowa a polskie przepisy

Co oznacza dyrektywa dla polskich przedsiębiorców? Przede wszystkim, dyrektywę należy rozumieć jako przepisy stopniowo wycofujące nienadający się do recyklingu plastik, a także produkty jednorazowego użytku, z produkcji i obrotu w krajach Unii Europejskiej. Z powodu konieczności wdrożenia ich wymogów w Polsce do 3 lipca, Minister Klimatu i Środowiska opublikował projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.

Co projekt zmieni w handlu detalicznym? Całkiem sporo, bo przepisy wprowadzają m.in.:

zakaz sprzedaży produktów jednorazowych z tworzyw sztucznych, takich jak: talerzyki i inne naczynia, sztućce: widelce, noże, łyżki i pałeczki, mieszadełka i słomki do napojów, opakowania na żywność, kubki i pojemniki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego, w tym ich zakrętki i wieczka, kijki do balonów czy patyczki higieniczne. Jeśli przedsiębiorcy wprowadzą do obrotu te produkty przed dniem wejścia ustawy w życie, będą mogli je sprzedawać aż do wyczerpania;

wymóg w oznakowaniu niektórych produktów widoczną i nieusuwalną grafiką, jak prawidłowo zagospodarować odpad. Dotyczyć on będzie wyrobów tytoniowych z filtrami, kubków na napoje, podpasek, tamponów czy nawilżanych chusteczek;

dodatkową opłatę pobieraną w sklepach i gastronomii za kubki z tworzyw sztucznych z pokrywkami oraz za pojemniki na żywność, w tym pojemniki typu fast food, z których bezpośrednio spożywa się jedzenie. Będzie ona doliczona do ceny produktu podobnie jak to jest w przypadku reklamówek. Ma to na celu zniechęcenie kupujących do nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego.

Powyższe przepisy wejdą w życie już teraz. Ale to nie koniec. Za 4 lata dyrektywa zakłada również inne zmiany, m.in.:

od 3 stycznia 2025 roku wieczka i nakrętki plastikowe będzie można wprowadzić do obrotu tylko wówczas, jeśli będą na stałe przymocowane do butelek i pojemników;

od 2025 roku plastikowe butelki muszą być wyprodukowane w minimum 25% z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 roku muszą zawierać co najmniej 30% przetworzonego plastiku;

do 2025 roku poziom zbiórki i recyklingu plastikowych butelek na napoje jednorazowego użytku ma wynieść 77%, a do 2029 roku - 90%.

Co z tą opłatą?

Jak już wspominaliśmy, w projekcie nowelizacji przewidziano ustanowienie nowej opłaty produktowej za wprowadzanie do obrotu i udostępnianie nabywcom jednorazowych produktów z tworzywa sztucznego. Stawka ma wynosić maksymalnie 1 złoty za jedną sztukę opakowania i będzie doliczana do sprzedawanego w nim produktu. Dokładna wysokość opłaty zostanie określona w osobnym rozporządzeniu [3]. Zebrane pieniądze przedsiębiorcy będą wpłacać raz na kwartał na konto marszałka danego województwa.

Przepisy ustawy przewidują także obowiązek prowadzenia specjalnej ewidencji kupionych i wydanych opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego w danym roku. Zobowiązane będą ją prowadzić sklepy i właściciele punktów gastronomicznych. Przedsiębiorcy, którzy posiadają więcej niż̇ jedną placówkę̨ handlu czy gastronomii, prowadzić mają ewidencję oddzielnie dla poszczególnych jednostek i przechowywać przez okres 5 lat. Minister ma obowiązek raportowania do Unii Europejskiej poziomu plastikowych opakowań, dlatego kary za brak jej prowadzenia będą surowe.

Koszty związane z wdrożeniem unijnych regulacji ostatecznie poniosą konsumenci. Jednak regulacje te będą miały wpływ na przyzwyczajenia nie tylko ich, ale i przedsiębiorców. Czy dyrektywa plastikowa przyniesie oczekiwane skutki? Będzie można to ocenić za kilka lat. W związku z powyższym warto być na bieżąco z przepisami, bo to właśnie odpowiednimi działaniami przedsiębiorcy będą mogli zadbać o środowisko naturalne przyszłych pokoleń.

Inne źródła: