24-06-2021

24/6/2021

Jak Unia Europejska walczy z plastikiem? Aktualne przepisy dotyczą także przedsiębiorców

Już od przyszłego miesiąca w naszym kraju oraz w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej wejdzie w życie zakaz wprowadzania do obrotu jednorazowych wyrobów z plastiku. Zmniejszenie jego zużycia jest jednym z najważniejszych celów Unii Europejskiej. UE zaczęła walkę z plastikiem w 2018 roku. Wtedy też 4 lipca wszedł w życie tzw. pakiet odpadowy, zaś w marcu 2019 roku Parlament Europejski zatwierdził dyrektywę plastikową. Co oznacza ona dla polskich przedsiębiorców?

Przedmioty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych są głównymi wyrobami zaśmiecającymi naszą planetę. Mikrocząsteczki plastiku zalegają nie tylko na lądach, ale też na dnie mórz i oceanów. Szacuje się, że tworzywa sztuczne stanowią ponad 80% wszystkich odpadów morskich. Plastik jest w powietrzu, w wodzie pitnej, w arktycznym lodzie. Amerykańscy naukowcy dowiedli, że plastikowe włókna znaleziono nawet w deszczu.

Konsumenci nie pozostają obojętni na takie informacje i coraz bardziej wymagają proekologicznych postaw już nie tylko od rządów państw czy największych światowych korporacji, ale nawet pojedynczych przedsiębiorców i osób prywatnych. Świadomość w tym temacie wzrasta, a co za tym idzie – także potrzeby klientów. Dlatego włączenie się w „zielony” trend to działanie nie tylko szlachetne i odpowiedzialne, ale także… zwyczajnie opłacalne. Warto przecież wsłuchiwać się w głos klientów i zaspokajać ich potrzeby.

Przeczytaj także: Kim jest odpowiedzialny konsument? Czy umiesz odpowiedzieć na jego potrzeby?

Jaki jest cel wprowadzenia dyrektywy plastikowej?

Ograniczenie przedostawania się plastiku do ekosystemu jest zadaniem trudnym. Jednak podejmując odpowiednie działania, można mu zapobiec. Właśnie po to, by zmniejszyć szkody związane z zanieczyszczaniem środowiska naturalnego przez tworzywa sztuczne, Unia Europejska wprowadziła tzw. dyrektywę plastikową* (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko). Jej przepisy obowiązują od 1 stycznia 2021 roku. W Polsce mają wejść w życie już niedługo, bo 3 lipca 2021 roku.

„Tworzywo sztuczne” a „produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych”

Żeby w pełni zrozumieć zapisy nowej dyrektywy, najpierw trzeba przyjrzeć się stosowanym w niej definicjom. Warto szczególnie zrozumieć, czym według Unii jest produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych? Odpowiedź można znaleźć w samej dyrektywie.

Według niej produkt jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oznacza „produkt w całości lub częściowo wykonany z tworzyw sztucznych, który nie został przeznaczony, zaprojektowany ani wprowadzony do obrotu tak, aby osiągnąć w ramach okresu żywotności wielokrotną rotację poprzez zwrócenie go do producenta w celu powtórnego napełnienia lub ponownego użycia do tego samego celu, do którego był pierwotnie przeznaczony.” [1] [2]

Polecamy zwrócić uwagę na ostatnie zdanie powyższej definicji. Zgodnie z takim rozumieniem, produktami jednorazowego użytku są nie tylko np. jednorazowe kubeczki czy talerze, ale wszystkie produkty w plastikowych opakowaniach, których nie używa się po raz wtóry w tym samym celu. W tym np. szampony i plastikowe butelki po napojach – nawet, jeśli nadają się do recyklingu.

Dyrektywa plastikowa a polskie przepisy

Co oznacza dyrektywa dla polskich przedsiębiorców? Przede wszystkim, dyrektywę należy rozumieć jako przepisy stopniowo wycofujące nienadający się do recyklingu plastik, a także produkty jednorazowego użytku, z produkcji i obrotu w krajach Unii Europejskiej. Z powodu konieczności wdrożenia ich wymogów w Polsce do 3 lipca, Minister Klimatu i Środowiska opublikował projekt ustawy o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.

Co projekt zmieni w handlu detalicznym? Całkiem sporo, bo przepisy wprowadzają m.in.:

  • zakaz sprzedaży produktów jednorazowych z tworzyw sztucznych, takich jak: talerzyki i inne naczynia, sztućce: widelce, noże, łyżki i pałeczki, mieszadełka i słomki do napojów, opakowania na żywność, kubki i pojemniki na napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego, w tym ich zakrętki i wieczka, kijki do balonów czy patyczki higieniczne. Jeśli przedsiębiorcy wprowadzą do obrotu te produkty przed dniem wejścia ustawy w życie, będą mogli je sprzedawać aż do wyczerpania;
  • wymóg w oznakowaniu niektórych produktów widoczną i nieusuwalną grafiką, jak prawidłowo zagospodarować odpad. Dotyczyć on będzie wyrobów tytoniowych z filtrami, kubków na napoje, podpasek, tamponów czy nawilżanych chusteczek;
  • dodatkową opłatę pobieraną w sklepach i gastronomii za kubki z tworzyw sztucznych z pokrywkami oraz za pojemniki na żywność, w tym pojemniki typu fast food, z których bezpośrednio spożywa się jedzenie. Będzie ona doliczona do ceny produktu podobnie jak to jest w przypadku reklamówek. Ma to na celu zniechęcenie kupujących do nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego.

Powyższe przepisy wejdą w życie już teraz. Ale to nie koniec. Za 4 lata dyrektywa zakłada również inne zmiany, m.in.:

  • od 3 stycznia 2025 roku wieczka i nakrętki plastikowe będzie można wprowadzić do obrotu tylko wówczas, jeśli będą na stałe przymocowane do butelek i pojemników;
  • od 2025 roku plastikowe butelki muszą być wyprodukowane w minimum 25% z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 roku muszą zawierać co najmniej 30% przetworzonego plastiku;
  • do 2025 roku poziom zbiórki i recyklingu plastikowych butelek na napoje jednorazowego użytku ma wynieść 77%, a do 2029 roku - 90%.

Co z tą opłatą?

Jak już wspominaliśmy, w projekcie nowelizacji przewidziano ustanowienie nowej opłaty produktowej za wprowadzanie do obrotu i udostępnianie nabywcom jednorazowych produktów z tworzywa sztucznego. Stawka ma wynosić maksymalnie 1 złoty za jedną sztukę opakowania i będzie doliczana do sprzedawanego w nim produktu. Dokładna wysokość opłaty zostanie określona w osobnym rozporządzeniu [3]. Zebrane pieniądze przedsiębiorcy będą wpłacać raz na kwartał na konto marszałka danego województwa.

Przepisy ustawy przewidują także obowiązek prowadzenia specjalnej ewidencji kupionych i wydanych opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego w danym roku. Zobowiązane będą ją prowadzić sklepy i właściciele punktów gastronomicznych. Przedsiębiorcy, którzy posiadają więcej niż̇ jedną placówkę̨ handlu czy gastronomii, prowadzić mają ewidencję oddzielnie dla poszczególnych jednostek i przechowywać przez okres 5 lat. Minister ma obowiązek raportowania do Unii Europejskiej poziomu plastikowych opakowań, dlatego kary za brak jej prowadzenia będą surowe.  

Koszty związane z wdrożeniem unijnych regulacji ostatecznie poniosą konsumenci. Jednak regulacje te będą miały wpływ na przyzwyczajenia nie tylko ich, ale i przedsiębiorców. Czy dyrektywa plastikowa przyniesie oczekiwane skutki? Będzie można to ocenić za kilka lat. W związku z powyższym warto być na bieżąco z przepisami, bo to właśnie odpowiednimi działaniami przedsiębiorcy będą mogli zadbać o środowisko naturalne przyszłych pokoleń.

[1] Pełna treść dyrektywy https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52018PC0340&from=PL . Dostęp 2.06.2021.

[2] Definicja tworzywa sztucznego (art. 3 pkt 1) https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzienniki-UE/zawiadomienie-komisji-wytyczne-komisji-dotyczace-produktow-jednorazowego-69448599 . Dostęp 3.06.2021.

[3] https://biz.legalis.pl/nowa-oplata-produktowa-od-jednorazowych-opakowan/ Dostęp 3.06.2021.

Inne źródła:

Od kiedy dyrektywa plastikowa https://bagstar.pl/blog/post/dyrektywa-plastikowa dostęp 2.06.2021

Dyrektywa platikowa https://pchig.pl/blog/dyrektywa-plastikowa/  dostęp 2.06.2021

Projekt ustawy https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12345305/katalog/12777253#12777253 dostęp 2.06.2021

Opłata produktowa https://www.podatki.biz/artykuly/podatki-2021-bedzie-nowa-oplata-produktowa-od-jednorazowych-opakowan_16_47014.htm dostęp 2.06.2021

       

Podobne artykuły