Jeśli jesteś pracodawcą i myślisz o zatrudnianiu obcokrajowców – ten poradnik jest dla Ciebie. Jeśli odczuwasz braki kadrowe, również polecamy nasz poradnik. Może zatrudnianie pracowników z zagranicy rozwiąże Twoje problemy? Zapotrzebowanie na pracowników obcokrajowców w polskich firmach rośnie. Dane Ministerstwa Rodziny i Pracy odnoszące się do 2018 roku wskazują na kontynuację trendu rosnącego odnośnie liczby zarejestrowanych oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, jak i liczby wydanych zezwoleń na pracę cudzoziemca.

Którzy pracownicy z zagranicy mogą wykonywać pracę na terenie Polski bez zezwolenia na pracę?

Na takich samych zasadach, jak obywateli polskich, bez żadnych zezwoleń na pracę, można zatrudniać w Polsce osoby z Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegii, Islandii i Liechtensteinu), Szwajcarii oraz państw, które na podstawie umowy zawartej z Unią bądź jej państwami członkowskimi mają prawo do korzystania ze swobody przepływu osób. Podobnie prawo stanowi o członkach rodzin takich osób.

Osoby, które nie są obywatelami jednego z państw wymienionych powyżej muszą posiadać jeden z następujących dokumentów bądź statusów, aby móc legalnie pracować na terenie Rzeczypospolitej:

Karta Polaka – dokument stwierdzający przynależenie do narodu polskiego, przy jednoczesnym nieposiadaniu obywatelstwa. Pozwala na pracę na terenie Polski bez dodatkowych zezwoleń.

Karta pobytu – poświadcza tożsamość cudzoziemca i pozwala na kilkukrotne przekraczanie granicy bez potrzeby posiadania wizy (łącznie z dokumentem podróży)

Pobyt tolerowany – status nadany w sytuacji, gdy powrót do kraju jest niemożliwy przez wzgląd na bezpieczeństwo cudzoziemca bądź z powodów niezależnych od cudzoziemca oraz organu decyzyjnego.

Status uchodźcy – nadawany w sytuacji, gdy z uzasadnionej przyczyny cudzoziemiec nie może albo nie chce korzystać z ochrony swego kraju. Nadawany jest również dzieciom uchodźcy urodzonym na terenie Polski.

Ochrona uzupełniająca – przyznawana osobom, które nie spełniają warunków na przyznanie statusu uchodźcy, lecz nie mogą wrócić na teren swego kraju ze względu na zagrożenie.

Azyl – udzielany gdy jest niezbędny do zapewnienia bezpieczeństwa i leży w interesie Rzeczypospolitej. Wraz z udzieleniem azylu wydaje się pozwolenie na osiedlenie.

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę – przyznawane, gdy celem cudzoziemca jest wykonywanie pracy i spełnione są określone warunki.

Wizy czy inne dokumenty pobytowe - wydane przez inne państwa strefy Schengen także uprawniają do wykonywania pracy w Polsce.

Zezwolenie na pracę nie jest również wymagane w przypadku cudzoziemców pochodzących z Armenii, Białorusi, Rosji, Ukrainy, Gruzji oraz Mołdawii. Obywatele ci mogą w Polsce pracować bez zezwolenia do 6 miesięcy w okresie kolejnych 12 miesięcy. Procedura ich zatrudnienia wymaga zaledwie spełnienia kilku warunków. Pracodawca musi zawrzeć z nimi umowę o pracę w formie pisemnej i powiadomić o tym miejscowy urząd pracy. Zanim polski pracodawca powierzy określoną pracę cudzoziemcowi z wymienionych państw, musi wykonać tzw. test lokalnego rynku pracy. W praktyce oznacza to publikację oferty pracy w miejscowym PUP na stanowisko, które, w przypadku braku chętnych, powierzy cudzoziemcowi.

Jak zatrudnić cudzoziemca, który nie jest zwolniony z posiadania zezwolenia na pracę?

Każdy cudzoziemiec, który na mocy przepisów nie jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę w Polsce, chcący podjąć zatrudnienie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, musi posiadać odpowiednie zezwolenie. O zezwolenie na pracę występuje pracodawca do właściwego wojewody lub w przypadku zezwolenia na pobyt czasowy i pracę – cudzoziemiec, przebywający już legalnie na terytorium Polski do wojewody właściwego ze względu na pobyt obcokrajowca. O zezwolenie na pracę sezonową, wprowadzone od 1 stycznia 2018 r., występuje pracodawca do właściwego starosty (powiatowego urzędu pracy).

Jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę w Polsce na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej z pracodawcą, który ma siedzibę /miejsce zamieszkania w Polsce, pracodawca występuje o pozwolenie typu A. Zezwolenia typu B, C, D, E dotyczącą cudzoziemców pełniących funkcje w zarządach spółek lub u pracodawców mających status podmiotu zagranicznego. Zezwolenie dotyczy określonego stanowiska pracy, w przypadku jego zmiany należy starać się o nowe.

Dokumenty składane do wojewody, prócz formularza wniosku, zawierają szereg załączników, między innymi kopie wszystkich stron dokumentu podróży cudzoziemca oraz informacje właściwego starosty o braku możliwości zaspokojenie potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestr bezrobotnych lub o brak rezultatu naboru prowadzonego przez pracodawcę. Istnieje szereg odstępstw pozwalających na nieprzedkładanie tego dokumentu w zależności od rodzaju zawodu i kraju pochodzenia pracownika.

Zezwolenie na pracę jest ważne tylko przez określony czas, wskazany w nim, nie dłuższy jednak niż 3 lata. Wydanie pozwolenia kosztuje od 50 do 200 zł od pracownika. Teoretycznie czas rozpatrzenia wniosku wynosi od 1 do maksymalnie 2 miesięcy. W praktyce trwa często znacznie dłużej. Na stronach wszystkich urzędów wojewódzkich znajdują się szczegółowe informacje dotyczące składania wniosków.

Nowym rodzajem pozwolenia na prace jest zezwolenie na pracę sezonową w zakresie działalności określonych w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017r. Są to stanowiska związane z uprawami roślin i hodowlą zwierząt, turystyką i gastronomią. Zezwolenie na pracę sezonową wydaje się na czas określony, który nie może być dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Zezwolenie tego typu wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. W przypadku obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji lub Ukrainy procedura jest częściowo uproszczona.

Sposób uzyskania zezwolenia różni się w zależności od tego czy cudzoziemiec znajduje się w Polsce czy za granicą. Jego wydanie kosztuje 30 zł. Informacje szczegółowe co do trybu składania wniosków znajdują się na stronach właściwych urzędów pracy w powiatach.

Możesz zatrudniać obcokrajowców jeśli jesteś osobą fizyczną, masz firmę (lub prowadzisz inny podmiot, np. fundację), która ma w Polsce siedzibę, oddział, zakład lub inną formę zorganizowanej działalności. Może to wymagać spełnienia pewnych warunków, które są zróżnicowane w zależności od obywatelstwa, rodzaju wykonywanej pracy, czy nawet sytuacji społecznej, zawodowej albo rodzinnej twojego potencjalnego pracownika.

Jaki rodzaj umowy o pracę można zawrzeć z obcokrajowcem?

Z pracownikami z zagranicy, podobnie jak z Polakami, możesz zawrzeć następujące rodzaje umów o pracę:

• umowę na okres próbny (w tym umowę na zastępstwo),
• umowę na czas określony,
• umowę na czas nieokreślony,
• umowę zlecenie,
• umowę o dzieło,
• umowę o pracę nakładczą,
• umowę o pomocy przy zbiorach.

W przypadku umowy o pracę cudzoziemiec ma prawo do co najmniej minimalnego wynagrodzenia w Polsce (w 2019 r. – 2.250 PLN brutto); minimalna stawka godzinowa w Polsce w 2019 r. wynosi zaś 14,70 PLN brutto, a planowana minimalna stawka godzinowa na 2020, to 17 zł brutto (dotyczy to m.in. umów zlecenia, nie dotyczy umów o dzieło).

Zobacz również: Brakuje zawodowców. Pilnie poszukiwani sprzedawcy i handlowcy

Jakie są obowiązki pracodawcy wobec pracownika cudzoziemca?

Przed powierzeniem pracy pracodawca powinien sprawdzić, czy cudzoziemiec posiada ważny dokument uprawniający do pobytu w Polsce, zrobić kopię tego dokumentu i przechowywać go do zakończenia pracy przez cudzoziemca. Pracodawcom powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnych dokumentów pobytowych grożą dotkliwe sankcje.

Należy upewnić się, że tytuł pobytowy cudzoziemca uprawnia go do podejmowania pracy w Polsce.

Rodzaj umowy powinien być dostosowany do charakteru pracy. Zawarcie umowy o dzieło nie może być sposobem na obejście przepisów kodeksu pracy czy zmniejszenie kosztów zatrudnienia cudzoziemca. Zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, gdy powinna być zawarta umowa o pracę, stanowi naruszenie przepisów prawa pracy i jest karane grzywną.

Jeżeli pracodawca zatrudnia cudzoziemca na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia, to ma obowiązek zgłoszenia go w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia pracy do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz comiesięcznego terminowego odprowadzania składek do ZUS.

Jako podmiot powierzający wykonywanie pracy jest też obowiązany do wypełniania obowiązków wynikających z prawa podatkowego, jak np. obliczanie, pobieranie i wpłacanie zaliczek na podatek dochodowy.

Planowane zmiany w kwestii zatrudniania obcokrajowców

1 stycznia 2019 roku miały zostać wprowadzone zmiany w ustawie o rynku pracy, a duża ich część dotyczyła formalności związanych z zatrudnianiem cudzoziemców. M. in. wydłużenia czasu pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy ( dla wybranych państw) do 12 miesięcy w ciągu kolejnych 18 miesięcy. Niestety z uwagi na przedłużające się prace termin ten został przesunięty i aktualnie nie wiadomo, kiedy ostatecznie zmiany zostaną wdrożone.

Zatrudnianie Brytyjczyków po Brexicie

W październiku br. Rada Europejska podjęła decyzję o przedłożeniu okresu negocjacji wyjścia Wielkiej Brytanii z UE do 31 stycznia 2020 roku. Do tego czasu zatrudnianie obywateli Wielkiej Brytanii w Polsce odbywa się na zasadach obowiązujących każdego obywatela Unii Europejskiej, tj. mają oni pełny dostęp do polskiego rynku pracy, bez konieczności ubiegania się o zezwolenia na pracę czy pobyt.

W marcu br. Polski ustawodawca wprowadził regulacje na wypadek zaistnienia tzw. twardego brexitu, ustanawiając okres przejściowy do końca 2020 r.

Główne założenia ustawy regulującej status pobytowy Brytyjczyków w Polsce:

• od daty brexitu do 31 grudnia 2020 r. pobyt i praca obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin będą uznawane za legalne jeśli dzień przed brexitem będą posiadali prawo pobytu w Polsce;
• wprowadzenie nowych, dedykowanych dla Brytyjczyków rodzajów zezwoleń na pobyt czasowy (na 5 lat) i stały (na czas nieokreślony), o które będzie można się ubiegać w okresie od daty brexitu do 31 grudnia 2020 r.;
• domniemanie posiadania prawa pobytu lub prawa stałego pobytu w Polsce dzień przed brexitem dla osób posiadających w tym dniu zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE, dokument potwierdzający prawo stałego pobytu, kartę pobytu lub kartę stałego pobytu członka rodziny obywatela UE – uproszczenie postępowania o zezwolenie na pobyt czasowy lub stały dedykowanego Brytyjczykom;
• uprawnienie do uzyskania zezwolenia na pobyt stały po upływie 5 lat legalnego nieprzerwanego pobytu również po brexicie, na określonych warunkach;
• uzyskanie zezwolenia na pobyt będzie uprawniało do podejmowania pracy;
• wnioski o zezwolenia na pobyt będą rozpatrywane przez urzędy wojewódzkie właściwe ze względu na miejsce przebywania.

Czytaj też: 10 rzeczy, które pomogą w budowaniu zespołu