Co powinien wiedzieć odpowiedzialny przedsiębiorca?

Zapobieganie marnowaniu żywności to jedno z ważniejszych założeń idei zrównoważonego rozwoju. Polacy marnują aż 4,8 mln ton jedzenia rocznie. Aby odwrócić ten trend, konieczne jest wspólne działanie zarówno konsumentów, którzy odpowiadają za 60% strat żywności, jak i odpowiedzialnych przedsiębiorców^[1]. Ważnym elementem walki z marnowaniem żywności jest rzetelne wypełnianie przez przedsiębiorców corocznych sprawozdań na temat wyrzucanego przez sklep jedzenia. Podpowiadamy, na kim spoczywa obowiązek sprawozdawczy oraz jak poprawnie wypełnić formularz.

Sektor handlowy znajduje się na czwartym miejscu, po konsumentach, przetwórstwie i produkcji rolniczej w obszarze marnowania żywności^[2]. Skutki wyrzucania jedzenia wiążą się ze znaczącymi stratami cennych zasobów, takich jak grunty, woda oraz energia. W obrębie całego świata marnowanie żywności przekłada się na 8-10% globalnej emisji CO₂. Oznacza to, że gdybyśmy potraktowali to zjawisko jako kraj, byłby on na trzecim miejscu w rankingu największych światowych emitentów CO₂^[3].

Zapobieganie marnowaniu jedzenia – obowiązki odpowiedzialnych przedsiębiorców

18 września 2019 r. weszła w życie Ustawa o przeciwdziałaniu marnowania żywności, określająca zasady postępowania z żywnością oraz obowiązki sprzedawców w celu przeciwdziałania jej marnowaniu oraz negatywnym skutkom społecznym, środowiskowym i ekonomicznym, generowanym przez nadmierne pozbywanie się niespożytego jedzenia.  

Których przedsiębiorców obejmują nowe zasady?

• Od września 2019 roku przepisy odnoszą się do właścicieli sklepów lub hurtowni o powierzchni sprzedaży powyżej 400m², których przychód ze sprzedaży żywności wynosi co najmniej 50% przychodów obrotu wszystkimi towarami. Przedsiębiorcy ci mieli czas do 18.02.2020 r. na podpisanie umów z organizacjami pozarządowymi w zakresie przekazania im niesprzedanych produktów żywnościowych.
• Od września 2021 roku przepisy mają objąć również sklepy lub hurtownie o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m², w których przychód ze sprzedaży żywności stanowi co najmniej 50% obrotu.

Przedsiębiorcy objęci obowiązkiem przeciwdziałania marnowaniu żywności, mają cztery główne zadania:

• podpisanie umowy z organizacją pozarządową dotyczącej przekazywania niesprzedanego jedzenia;
• prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych, we współpracy z organizacją pozarządową, której sklep będzie przekazywać żywność, co najmniej raz w roku, przez dwa kolejne tygodnie;
• składanie rocznego sprawozdania o ilości marnowanej żywności;
• zamieszczanie informacji o wysokości należnej opłaty za marnowanie żywności lub o wartości żywności przekazanej organizacjom pozarządowym, w sprawozdaniu finansowym oraz na swojej stronie internetowej, jeżeli ją prowadzą^[4].

Sprawozdanie o marnowanej żywności - najważniejsze punkty

Przedsiębiorcy objęci Ustawą o przeciwdziałaniu marnowania żywności co roku muszą składać sprawozdanie na temat wyrzucanego jedzenia. Mają na to czas do 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie. Właściciele sklepów powyżej 400 m² pierwsze sprawozdanie musieli złożyć do 31 marca 2021 roku, natomiast właściciele sklepów powyżej 250 m² pierwsze sprawozdanie, za rok 2021 złożą do 31 marca 2022 roku. Dokument należy przekazać Wojewódzkiemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (właściwemu ze względu na teren województwa, w którym prowadzą działalność w zakresie sprzedaży żywności).

W sprawozdaniu należy podać między innymi:

• imię i nazwisko lub nazwę podmiotu,
• powierzchnię sprzedaży,
• adres miejsca zamieszkania lub adres siedziby,
• NIP, REGON,
• dane dotyczące całkowitej masy marnowanej żywności oraz wysokości opłaty z tym związanej^[5].

Co ważne, w przypadku całkowitej masy marnowanej żywności bierzemy pod uwagę masę netto za okres całego roku. Produkty przeterminowane lub uszkodzone warto likwidować ze stanu odrębnymi dokumentami – to ułatwi ich późniejszą ewidencję. Do żywności zmarnowanej nie wlicza się m.in. produktów w terminie przydatności do spożycia, odbieranej przez producentów, żywności skradzionej czy reklamowanej z tytułu niewłaściwej jakości.

Opłata za marnowanie żywności - kiedy? kto? gdzie?

Stawka opłaty wynosi 0,1 zł za 1 kg marnowanej żywności. Podstawę obliczenia opłaty stanowi 90% masy marnowanej żywności w kilogramach, za wyjątkiem 2020 roku, kiedy podstawa wyniosła 80% masy. Kwotę należy pomniejszyć o koszty, jakie właściciel sklepu poniósł na kampanie edukacyjno – informacyjne czy transport żywności do organizacji, z którą współpracuje. W przypadku odliczenia kosztów kampani edukacyjno-informacyjnej, nie może ono przekroczyć 20% środków pochodzących z opłaty.

Jeżeli przedsiębiorca nie rozliczy się z należnej opłaty albo ją zaniżył, inspektor ochrony środowiska może ukarać go mandatem w wysokości od 500 zł do 10 tys. zł. Co ważne, gdy wysokość obliczonej opłaty będzie niższa niż 300 zł, przedsiębiorca nie będzie musiał jej przekazywać^[6].

Niezależnie od tego, czy działamy jako przedsiębiorcy czy jako konsumenci, powinniśmy pamiętać, że marnowanie żywności to problem, który dotyczy każdego z nas i tylko wspólne działanie na wielu płaszczyznach może pomóc go rozwiązać.

Działania Grupy Eurocash na rzecz ograniczenia marnowania żywności

W Grupie Eurocash w roku 2020 rozpoczęliśmy wdrożenie kompleksowych rozwiązań w kierunku ograniczenia marnowania żywności w całym łańcuchu logistycznym, w myśl jednej z naszych zasad – „Nie marnujemy!”. Nasze działania skupiały się na tym żeby dokładnie zidentyfikować, gdzie dochodzi do marnowania produktów.

Ponadto, w ubiegłym roku rozwinęliśmy naszą współpracę z organizacjami pożytku publicznego w zakresie przekazywania żywności osobom potrzebującym. Łącznie w roku 2020 Grupa Eurocash przekazała 191 327,34 kg* (w 2019 roku 13 657,02 kg) żywności. Poszerzyliśmy również naszą współpracę z organizacjami pozarządowymi – aktywnie przekazujemy żywność do 56 lokalnych organizacji pożytku publicznego:

• 18 ośrodków Caritas,
• 17 ośrodków Towarzystwa Pomocy im. Świętego Brata Alberta,
• 6 Banków Żywności,
• 15 pozostałych (m.in. Akcji Humanitarnej Życie, Teen Challenge, Fundacji „Serce dla Maluszka”).

* Żywność nie pochodzi ze zbiórek żywności.

Więcej o naszej działalności w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu można przeczytać tutaj.

^[1] Przeciwdziałanie marnowaniu żywności. Sprawozdawczość – Akademia Umiejętności Eurocash 2021 r.

^[2] Ibidem.

^[3] Ibidem.

^[4] biznes.gov.pl, Zapobieganie marnowaniu jedzenia - nowe obowiązki dla sprzedawców żywności, https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/obowiazki-przedsiebiorcy/chce-wypelniac-obowiazki-srodowiskowe/zapobieganie-marnowaniu-jedzenia-nowe-obowiazki-dla-sprzedawcow-zywnosci#2 . Dostęp: 07.05.21.

^[5] Ibidem.

^[6] Ibidem.