Ponad połowa Polaków potwierdza, że zdarza im się wyrzucić jedzenie. Pozbywamy się przede wszystkim gotowych, niespożytych posiłków – do tego niechlubnego faktu przyznaje się ok.70% z marnujących jedzenie, a do wyrzucania samych produktów spożywczych nieco ponad 37%. Do kosza najczęściej trafiają: pieczywo (62,9%), świeże owoce (57,4%), warzywa (56,5%), wędliny (51,6%) oraz napoje mleczne (47,3%). Powód: zepsucie, przeoczenie daty ważności, przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia i zbyt duże zakupy, tak tłumaczą się konsumenci, główni marnotrawcy żywności[1].
Szacunkowe dane Eurostatu wskazują, że w Polsce rocznie marnujemy ok. 9 mln ton żywności. W przeliczeniu na liczbę mieszkańców to ok. 235 kg na osobę na rok, pod tym względem zajmujemy 5 miejsce w UE.[2] Eurostat wskazuje, że sprzedaż hurtowa i detaliczna jest odpowiedzialna za ok. 5% odpadów żywnościowych.[3] Jednak wyniki badania PROM nie tylko potwierdzają, że konsumenci odpowiadają za 60% marnowanej żywności, produkcja i przetwórstwo łącznie za 30% strat, alewskazujątakże że handel spożywczy jest odpowiedzialny za 7% strat.[4] I to jemu przyjrzymy się bliżej.
Marnowanie żywności w sklepach
Wg danych PROM sektor handlowy znajduje się na czwartym miejscu, po konsumentach, przetwórstwie i produkcji rolniczej w obszarze marnowania żywności.[5]
Sieci handlowe najczęściej wyrzucają na sklepowy śmietnik pieczywo, owoce i warzywa, świeże niepakowane mięso, drób i ryby oraz artykuły chłodnicze z bardzo krótką datą ważności. Aż 60% placówek handlowych przyznaje, że codziennie wyrzuca pieczywo, a blisko połowa każdego dnia pozbywa się owoców i warzyw. Wyrzucanie nie omija nawet produktów mrożonych czy suchych, jak kasze, mąki czy makarony.[6]
Dlaczego sklepy marnują żywność? Najczęściej wskazywaną przyczyną jest przekroczenie terminu przydatnoścido spożycialub daty minimalnej trwałości[7], która dotyczy głównie paczkowanego mięsa, świeżych produktów – nabiału, wędlin, artykułów mrożonych, paczkowanego pieczywa i produktów suchych. Kolejnym wskazywanym powodem była utrata świeżości produktów – przede wszystkim w przypadku warzyw i owoców, odpiekanego pieczywa oraz świeżego mięsa i ryb. W odniesieniu do produktów mrożonych głównym powodem okazało się przerwanie łańcucha mroźnego. Z kolei mechaniczne uszkodzenie opakowań, to najczęstsza przyczyna wyrzucania produktów suchych i napojów. Tak wyglądają najnowsze dane dotyczące marnowania żywności pochodzące z raportu Federacji Polskich Banków Żywności pt. „Nie marnuj jedzenia 2020”.[8]
Co zatem mogą zrobić właściciele sklepów, by mniej marnować i rozsądniej gospodarować żywnością?
Zapobieganie marnowaniu jedzenia – obowiązki przedsiębiorców
W Polsce stopniowo są wprowadzane przepisy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności. Ich głównym celem jest zmniejszenie ilości jedzenia wyrzucanego przez sprzedawców. Zasady te dotyczą produktów, którym upływa termin ważności lub data minimalnej trwałości oraz takich, które mają wady wyglądu, w tym również opakowań.
Których przedsiębiorców obejmują nowe zasady?
- Od września 2019 roku przepisy odnoszą się do właścicieli sklepów lub hurtowni
o powierzchni sprzedaży powyżej 400m², których przychód ze sprzedaży żywności wynosi co najmniej 50% przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów. Przedsiębiorcy ci mieli czas do 18.02.2020 r. na podpisanie umów z organizacjami pozarządowymi w zakresie przekazania im niesprzedanych produktów żywnościowych. - Od września 2021 roku przepisy mają objąć również sklepy lub hurtownie
o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m², w których przychód ze sprzedaży żywności stanowico najmniej 50% obrotu.
Główne obowiązki przedsiębiorcy:
- podpisanie umowy z organizacją pozarządową dotyczącej przekazywania sprzedanej żywności;
- prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych w kooperacji z organizacją, której sklep będzie przekazywał niesprzedane produkty jedzeniowe;
- składanie rocznego sprawozdania o ilości marnowanej żywności;
- zamieszczanie informacji o wysokości należnej opłaty za marnowanie żywności lub
o wartości żywności przekazywanej żywności organizacjom pozarządowym,
w sprawozdaniu finansowym oraz na stronie internetowej sklepu (jeśli istnieje).
Zgodnie z zapisami ustawy za każdy zmarnowany kilogram żywności obowiązuje opłata wysokości 10 gr.[9]
Jak znaleźć właściwą organizacje pozarządową?
Przedsiębiorca, którego dotyczą powyższe przepisy, ma dowolność w wyborze organizacji, która będzie zainteresowana odbieraniem niesprzedanego jedzenia. Powinien jedynie pamiętać, że organizacja ta musi mieć zapisy w swoim statucie świadczące o tym, że zajmuje się wykonywaniem zadań w sferze zadań publicznych w obszarze:
- pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywaniem szans tych rodzin i osób;
- wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
- działalności charytatywnej, polegającej m.in. na przekazywaniu żywności osobom potrzebującym lub prowadzenia zakładów żywienia zbiorowego dla osób potrzebujących.
Informacji o organizacjach, które działają w powyższym zakresie, można poszukać na stronie www.spis.ngo.pl[10]
Co jeszcze mogą zrobić sklepy?
Z pewnością dołożyć wszelkich starań, by zoptymalizować proces zamawiania i zatowarowania sklepu. Ponadto:
- dobrym pomysłem jest stworzenie półki z przecenionymi towarami o zbliżającej się dacie przydatności do spożycia;
- zrezygnowanie/ograniczenie paczkowanych produktów – warzyw, owoców na rzecz produktów dostępnych luzem;
- niewyrzucanie, a sprzedawanie „nieładnych” warzyw i owoców, czyli z plamkami czy nieco zdeformowanych;krzywa marchewka z podwójną końcówką w dalszym ciągu może świetnie smakować;
- prowadzenie akcji edukacyjnych dla klientów – podpowiadać, co zrobić, by nie marnować jedzenia, np. umieszczać krótkie wskazówki/porady przy stoisku z owocami i warzywami: Ostatnio kupiłeś za dużo winogron? Pamiętaj, że możesz go zamrozić i używać do schłodzenia lemoniady![11]
Eurocash działa na rzecz niemarnowania żywności
- w strategii Zrównoważonego Rozwoju 2020+ stworzyła 3 filar - Mniej zużywamy, nie marnujemy! – w nim ambicję dotyczącą ograniczenia food waste;
- Grupa współpracuje z szeregiem NGO działającym w obszarze niemarnowania produktów spożywczych, w tym z Caritas Polska;
- Eurocash wspiera także przedsiębiorców w zarządzaniu tematem food waste – m.in. na platformie AUE dostępne są dwa tematyczne webinary;
- Grupa stara się również regularnie zamieszczać w mediach społecznościowych materiały informacyjno-edukacyjne z zakresu food waste, np. webinar o bezodpadowej kuchni.
[1] Federacja Polskich Banków Żywności, Raport Nie marnuj jedzenia 2020, Opracowanie na podstawie badań przeprowadzonych przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Szkołę̨ Główną̨ Gospodarstwa Wiejskiego oraz Federację Polskich BankówŻywności w ramach Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności,
https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2020/10/Raport_NieMarnujJedzenia_2020.pdf
[2]https://www.portalspozywczy.pl/handel/wiadomosci/polska-w-czolowce-panstw-ue-marnujacych-zywnosc,163974.html
[3]https://www.eu-fusions.org/phocadownload/Publications/Estimates%20of%20European%20food%20waste%20levels.pdf
[4]https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/PROM-badania-marnowanie-zywnosci-w-Polsce-wyniki-9624.html
[5]https://www.teraz-srodowisko.pl/aktualnosci/PROM-badania-marnowanie-zywnosci-w-Polsce-wyniki-9624.html
[6] Federacja Polskich Banków Żywności, Raport Nie marnuj jedzenia 2020, Opracowanie na podstawie badań przeprowadzonych przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Szkołę̨ Główną̨ Gospodarstwa Wiejskiego oraz Federację Polskich BankówŻywności w ramach Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności,
https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2020/10/Raport_NieMarnujJedzenia_2020.pdf
[7] termin przydatności do spożycia - dotyczy produktów nietrwałych, np. wędliny, jogurty, sery, wówczas podana jest terminem granicznym, po jego przekroczeniu znacznie wzrasta niebezpieczeństwo zagrożenia zdrowia; data minimalnej trwałości - dotyczy produktów suchych – np. cukier, herbata, makaron, kasze lub konserw, po upływie wskazanego terminu, produkt może pogorszyć swoją jakość, ale nie oznacza to, że żywność staje się niebezpieczna do spożycia; https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fw_lib_best_before_pl.pdf
[8] Federacja Polskich Banków Żywności, Raport Nie marnuj jedzenia 2020, Opracowanie na podstawie badań przeprowadzonych przez Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy, Szkołę̨ Główną̨ Gospodarstwa Wiejskiego oraz Federację Polskich BankówŻywności w ramach Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności,
https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2020/10/Raport_NieMarnujJedzenia_2020.pdf
[9]https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/obowiazki-przedsiebiorcy/chce-wypelniac-obowiazki-srodowiskowe/zapobieganie-marnowaniu-jedzenia-nowe-obowiazki-dla-sprzedawcow-zywnosci
[10]https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/obowiazki-przedsiebiorcy/chce-wypelniac-obowiazki-srodowiskowe/zapobieganie-marnowaniu-jedzenia-nowe-obowiazki-dla-sprzedawcow-zywnosci
[11] Więcej informacji i pomysłów dotyczących niemarnowania żywności można znaleźć na stronie kampanii Polskiej Izby Żywności Ekologicznej „Eko jemy – nie marnujemy”, https://jemyeko.com/bio/
Podobne artykuły
